طلا همواره در ذهن بشر نماد ثروت، زیبایی و امنیت تلقی شده است. اما در کنار نقش مهم آن به عنوان پشتوانه دارایی و ابزار سرمایه گذاری، نباید کاربردهای عملی به ویژه در صنایع و بخش جواهرسازی را نادیده گرفت. بررسی روندهای بازار جهانی نیز نشان می دهد که بخش عظیمی از تقاضا برای طلا ناشی از تقاضای صنعتی و مصرف جواهرات است.
در این مقاله، به نقش این دو بخش مهم در تعیین قیمت طلای جهانی (XAUUSD) و سازوکار اثرگذاری شان خواهیم پرداخت.
سهم تقاضای جواهرات در بازار طلا
جایگاه جواهرات در تقاضای جهانی طلا
طبق آمار شورای جهانی طلا (World Gold Council)، به طور متوسط نزدیک به ۵۰ درصد تقاضای سالانه طلا در جهان صرف ساخت و مصرف جواهرات می شود. کشورهای چین و هند به تنهایی بزرگ ترین مصرف کنندگان طلا جهت زینت و هدیه هستند و فرهنگ خرید طلا در این کشورها بسیار پررنگ است. در کشورهای غربی و آسیایی نیز جواهرات طلا محبوبیت همیشگی خود را حفظ کرده است.
رفتار تقاضای جواهرات
تقاضای جواهرات معمولاً فصلی و فرهنگی است؛ در تاریخ هایی مثل عیدها، جشنواره ها، مراسم ازدواج و اعیاد مذهبی، فروش جواهرات رشد چشم گیری دارد. همچنین نوسانات اقتصادی و رشد درآمدی در کشورهای نوظهور خصوصا چین و هند، رابطه مستقیمی با افزایش تقاضا برای جواهرات طلایی دارد.
تقاضای صنعتی طلا
هرچند بسیاری طلا را منحصر به دارایی سرمایه ای و جواهرات می دانند، اما بخش قابل توجهی از طلای جهانی صرف مصارف صنعتی، پزشکی و تکنولوژیک می شود.
از مهم ترین کاربردهای صنعتی طلا می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- الکترونیک و میکروچیپ ها: طلا به دلیل رسانایی و مقاومت در برابر خوردگی، برای ساخت اتصالات تراشه های الکترونیکی، گوشی های همراه، قطعات کامپیوتر و تجهیزات مخابراتی استفاده می شود.
- پزشکی و دندان پزشکی: آلیاژهای طلای دندان پزشکی و برخی تجهیزات پزشکی به پایداری و واکنش پذیری پایین طلا وابسته اند.
- صنایع نانو و هوا-فضا: طلا در تولید حسگرهای نانو، ماهواره ها و تجهیزات فضایی نقش دارد.
هرچند سهم تقاضای صنعتی نسبت به جواهرات کمتر (حدود ۱۰ تا ۱۲ درصد کل مصرف سالانه) است، اما تاثیر آن به ویژه در روندهای تکنولوژی و نوآوری های آینده به سرعت رو به افزایش است.
سهم بخش های مختلف تقاضای جهانی طلا
| بخش مصرف طلا | درصد تقریبی از تقاضای جهانی | توضیحات کاربرد و اهمیت |
| جواهرات | ۵۰٪ | مهم ترین سهم تقاضا؛ بیشترین مصرف در چین و هند |
| مصارف صنعتی و تکنولوژیک | ۱۰–۱۲٪ | الکترونیک، پزشکی، هوافضا، نانو |
| سرمایه گذاری (شمش، سکه) | ۳۰–۳۵٪ | ذخیره ارزش، پناهگاه امن سرمایه گذاران و بانک ها |
| بانک های مرکزی | ۵–۸٪ | ذخیره ارزی کشورها؛ خرید و فروش استراتژیک |
| سایر | ۲–۳٪ | کاربردهای متفرقه (هنر، تزئینات خاص، تحقیقات علمی و…) |
سازوکار اثرگذاری تقاضا بر قیمت طلا
تأثیر مستقیم تقاضا بر قیمت طلا
بدیهی است افزایش تقاضا چه در بخش جواهرات و چه در صنایع فشار رو به بالایی روی قیمت طلا ایجاد می کند. وقتی تولید طلا پاسخگوی اشتیاق بازار نباشد، قیمت (XAUUSD) افزایش خواهد یافت. برای ترید طلا باید از بهترین بروکر ترید طلا استفاده کرد.
نقش فصلی و دوره ای
در برخی مقاطع سال (مثلاً فصل ازدواج ها در هند یا تعطیلات کریسمس در غرب)، جهش ناگهانی تقاضای جواهرات باعث رشد کوتاه مدت یا نوسان قیمت طلا می شود.
چرخه اقتصادی و درآمد کشورها
رونق اقتصادی و رشد درآمدهای خانوار در کشورهای نوظهور ارتباط مستقیم با حجم خرید جواهرات دارد. طلا در این کشورها هم ابزار سرمایه گذاری خانوادگی، هم زینتی و فرهنگی است. به همین سبب، رکود اقتصادی یا بحران های مالی (مثل آسیب کرونا به هند در سال ۲۰۲۰) به شکل محسوسی تقاضا و قیمت را کاهش داد.
رشد تکنولوژی و صنایع نو
ظهور فناوری هایی چون خودروهای برقی یا تجهیزات انرژی پاک، نیاز به مواد با کیفیت و رسانای بالا را افزایش می دهد. طلا به عنوان یکی از مهم ترین فلزات رسانا جای خودش را در این صنایع مستحکم تر کرده و تقاضای بلندمدت را رشد می دهد.
عوامل جانبی موثر بر شدت اثرگذاری تقاضا
- قیمت ارزها: رشد یا افت ارزش دلار آمریکا باعث می شود خریداران جواهرات در آسیا، براساس قدرت خرید واقعی شان سفارش طلا بدهند.
- عوارض واردات و تعرفه های تجاری: سیاست گذاری دولت ها، وضع مالیات بر واردات طلا یا جواهر می تواند حجم تقاضا را در بازارهای محلی تغییر دهد.پ
- پیشرفت صنعتی و تغییر جایگزین ها: کشف مواد جایگزین یا تکنولوژی هایی که به طلا نیاز ندارند در آینده می تواند میزان اثرگذاری این بخش را کاهش دهد.
- فرهنگ مصرف: در جوامعی که طلا علاوه بر زیبایی، نوعی تضمین آینده و ابزار سرمایه گذاری است (نظیر هند، ترکیه و بخشی از ایران)، نوسان فرهنگ مصرف تاثیر قابل توجهی بر بازار دارد.
نکات نهایی
تأثیر تقاضای صنعتی و جواهرات بر قیمت طلا را نمی توان دست کم گرفت، چرا که این دو بخش ساختار اصلی تقاضای واقعی و مصرفی بازار را شکل می دهند. طلا بیشتر به عنوان پناهگاه امن در بحران های اقتصادی و دارایی سرمایه ای شناخته می شود، اما ریشه قیمت گذاری جهانی آن بر این تقاضای واقعی مبتنی است.
معامله گران بازار طلا (XAUUSD) باید علاوه بر تحلیل های کلان و رفتار بانک های مرکزی، روندهای عرضه و تقاضای جواهرات و صنایع را نیز با دقت رصد کنند. مخصوصاً در زمان انتشار آمارهای سالانه شورای جهانی طلا، دست اندازهای اقتصادی در کشورهای مصرف کننده بزرگ، یا آغاز موج های جدید تکنولوژی. در نهایت، طلای بیشتر برای ساخت گوشی، کامپیوتر یا جواهرات شیک به معنای افزایش شانس رشد XAUUSD در بازه های میان مدت و بلندمدت است.
